اکرام ایتام در احادیث و روایات

روایاتی که از پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ در این باره رسیده فراوان است . در این احادیث ، ضمن توصیه نسبت به یتیمان ، آثار نیک و اجر و پاداش عظیمی را در این مورد نوید می دهد که تنها به ذکر چند مورد از این آثار اکتفا می کنیم :

رسول گرامی ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود:

« من کفَّل یتیماً و نفقته کنت أنا و هو فی الجنَّة کهاتین و قرن بین اصبعیه المسبّحة و الوسطی.»[ . قرب الاسناد، صفحه 45]

کسی که یتیمی را سرپرستی کند و عهده دار نفقه و مخارج او گردد من و او در بهشت پهلوی یکدیگر هستیم. سپس انگشت سبّابه و انگشت وسطی را پهلوی هم گذاشت و فرمود: مانند این دو که پهلوی یکدیگرهستند.

امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:

«من اراد ان یدخله الله عزّوجلَّ فی رحمته و یسکنه جنَّته فلیحسن خلقه … و لیرحم الیتیم.»[ امالی صدوق، صفحه 318، مجلس 61، حدیث 15.]

کسی که بخواهد مشمول رحمت خداوند گردد و وارد بهشت شود… باید نسبت به یتیمان دلسوز و مهربان باشد.

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود:

«اتحبُّ ان یلین قلبک و تدرک حاجتک؟ ارحم الیتیم و امسح رأسه و أطعمه من طعامک یلین قلبک و تدرک حاجتک.»[ کنزالعمّال، ج 3 / صفحه 169، حدیث 6002]

آیا دوست داری دلت نرم و آرزویت برآورده شود؟ (آنگاه فرمود:) بر یتیم ترحّم کن و دست محبّت بر سر او بکش و از غذای خود به او بخوران تا قلبت نرم و حاجتت روا گردد.

در حدیثی از رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می خوانیم:

«و الذَّی تفسی بیده لایلی مسلم یتیماً فیحسن ولایته و یضع یده علی رأسه إلّا رفعه الله عزَّوجلَّ بکلِّ شعرة درجة و کتب له بکلِّ شعرة حسنة و محی عنه بکلِّ شعرة سیّئة.»[ کنزالعمّال ، صفحه 175، حدیث 6030]

سوگند به کسی که جانم در قبضه قدرت اوست، هر مسلمانی که سرپرستی یتیمی را به عهده بگیرد وبخوبی از عهده ولایت و سرپرستی آن یتیم برآید و دست محبّت بر سر او بکشد به عدد هر مویی که از زیر دستش می گذرد خداوند متعال یک درجه مقام او را بالا می برد و یک ثواب در نامه عمل وی می نویسد و یک گناه از او کم می کند.

امیرمؤمنان ـ علیه السّلام ـ فرمود:

«ما من مؤمن و لا مؤمنة یضع یده علی رأس یتیمٍ ترحّماً الّا کتب الله له بکلّ شعرة مرَّت یده علیها حسنة.»[ ثواب الاعمال، صفحه 237]

هر مرد و زن باایمانی که از روی مهربانی دست خود را روی سر یتیمی بکشد خدای متعال به عدد هر مویی که دست خود را روی آن می گذارد یک ثواب برای او می نویسد.

ناراحتی کودکان یتیم چندان مهم است که پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می فرماید:

«… اذا بکی الیتیم وقعت دموعه فی کفَّ الرَّحمن و یقول تعالی: من ابکی هذا الیتیم الذی واریت والده فی التّراب من اسکته فله الجنَّه.»[ تفسیر فخررازی، ج 31 / صفحه 220]

… هرگاه کودک یتیمی گریه کند اشکهای او در کف پر مهر و محبّت خداوند رحمان می ریزد و خدای تعالی می فرماید: چه کسی این یتیمی که پدرش را از دست داده (و اکنون زیر خاک آرمیده) به گریه درآورده است؟ هر کس او را آرام کند بهشت از آن اوست (:پاداش او بهشت است).

در حدیثی دیگر فرمود:

هنگامی که کودک یتیم گریه می کند عرش خدا به لرزه در می آید. خداوند به فرشتگانش می فرماید: ای ملائکه من! چه کسی این یتیم را که پدرش در خاک پنهان شده است به گریه درآورد؟ ملائکه می گویند: خدایا! تو آگاه تری. خداوند می‎فرماید: ای ملائکه من! شما را گواه می گیرم که هر کس گریه او را خاموش و قلبش را خشنود کند من روز قیامت او را خشنود خواهم کرد.[ تفسیر مجمع البیان، ج 10 / صفحه 606]

وصیت امیرمؤمنان ـ علیه السّلام ـ نزدیک شهادت

«الله الله فی الایتام فلا تغبُّوا افواههم و لا یضیعوا بحضرتکم…»[ نهج البلاغه صبحی صالح، صفحه 421، وصیت 47]

خدا را خدا را در مورد یتیمان، نکند آنها گاهی سیر و گاهی گرسنه بمانند، نکند آنها در حضور شما در اثر عدم رسیدگی از بین بروند… .